Bà Kristy McBain, nguyên là Thị trưởng Bega, đã giành được ghế dân biểu của Lao Động trong cuộc bầu cử bổ sung tại vùng Eden-Monero vào cuối tuần qua (4.7.2020).
Bà McBain đã vượt lên trên 13 ứng cử viên khác và trở thành người phụ nữ đầu tiên giữ chức vụ dân biểu tại vùng này. Trong số đối thủ nà thì nhân vật lớn nhất là ứng cử viên thuộc đảng Tự Do Fiona Kotvois. Trước đây bà Kotvois cũng ra tranh cử nhưng thất bại trước ông Mike Kelly cũng của Lao Động.
Cuộc bầu cử diễn ra giữa lúc cả nước đối phó với đại dịch coronavirus và tình trạng suy thoái kinh tế, trong khi cử tri địa phương vẫn còn ám ảnh với trận cháy rừng vừa rồi cũng như nạn hạn hán kéo dài.
Đề tài tranh cử của bà McBain tập trung vào các vấn đề địa phương, trong đó việc cứu trợ cháy rừng và hậu quả kinh tế của đại dịch coronavirus. Thế nhưng nhiều người cho rằng, cuộc bầu cử là một cuộc “tập trận” cho vai trò lãnh đạo của Lãnh tụ Lao Động Anthony Albanese.
Các con số của Ủy ban Bầu cử Úc (AEC) cho thấy bà McBain được 50.85 phần trăm tính luôn phiếu ưu tiên, trong khi đối thủ là bà Kotvois được 49.15 phần trăm. Tuy nhiên đây là một chiến thắng không trọn vẹn vì Lao Động đã mất nhiều phiếu phổ thông, phải tính điểm ưu tiên mới giữ lại vùng này.
Hiến pháp Úc quy định phương pháp bỏ phiếu ưu tiên để bầu Hạ viện. Khi bầu cử tri đánh số 1 cho chọn lựa đầu tiên của mình, sau đó là những chọn lựa thứ 2, thứ 3, thứ 4 v.v.. Khi kiểm phiếu AEC sẽ cộng tổng số phiếu được đánh số 1 của các ứng cử viên: nếu có một ứng cử viên đạt trên 50% tổng số phiếu đánh số 1, họ sẽ là người thắng cuộc.
Trong trường hợp không có ứng cử viên nào giành được đa số quá bán phiếu đánh số 1, AEC sẽ loại ứng cử viên về chót và bắt đầu tính số phiếu được đánh số 2 của các ứng cử viên còn lại. Việc này sẽ được tiếp tục đến khi có một ứng cử viên nhận được quá bán số phiếu bầu và người đó sẽ là người chiến thắng.
Tổng Trưởng Năng lượng Angus Taylor , thuộc đảng Tự Do, cho rằng Lao Động tuy thắng, kết quả không trọn vẹn. Ông nói: “Kết quả tuyệt vời cho chúng tôi, thế nhưng lại là kết quả tệ hại cho ông Anthony Albanese và đảng Lao Động, đó là có 3 phần trăm cử tri từ bỏ Lao Động”.
Ông Taylor nhấn mạnh rằng ông Albanese đã đến tận vùng trên để vận động những 23 lần và “cáo buộc rất nhiều chuyện”, nhưng đã để mất phiếu quá nhiều.
Dân biểu Lao Động ông Joel Fitzgibbon thừa nhận: “Đó là chiến thắng không được hoàn hảo cho chúng tôi, thế nhưng vẫn là chiến thắng của Lao động khi giữ được chiếc ghế này. Đó là cuộc bầu cử khó khăn cho chúng tôi, chẳng hạn như bất lợi khi là dân biểu đương nhiệm đang giữ chiếc ghế, quả là một trở ngại lớn lao phải vượt qua”.
Trong khi Lao Động mất 3% số phiếu so với cuộc bầu cử trước thì Tự Do chỉ kiếm thêm được 1%, 2% còn lại bỏ cho 12 cứng cử viên khác nhau. Thủ Tướng Scott Morrison nhận định trên trang Twitter: “ Với lịch sử luôn đi ngược, không ủng hộ cho chúng ta, kết quả bầu cử cho đảng Tự Do đã gia tăng trong cuộc bầu cử bổ sung, là chuyện đáng hoan nghênh. Bất chấp là vẫn còn nhiều việc phải làm tại Eden-Monaro, với tư cách chính phủ, chúng ta cam kết sẽ hoàn tất công việc đó”.
Dân biểu tân cử McBain cam kết sẽ nói lên nguyện vọng của cử tri địa phương tại Quốc Hội, Bà tuyên bố: “Đó sẽ là một công việc lớn lao, thế nhưng tôi hiện sẵn sàng để tiến bước. Tôi biết rõ các vị Thị trưởng trong vùng, cũng như các viên chức dân cử của tiểu bang. Tôi sẵn sàng làm việc với họ, bởi vì ngay bây giờ chúng ta cần thấy có hành động và các kết quả đến cho người dân tại Eden-Monaro. Không có vùng nào chịu nhiều tổn thất như vùng này, nào là hạn hán, cháy rừng và nay là Covid-19. Chúng ta thực sự tiến hành theo kế hoạch về tương lai của các cộng đồng nầy và đó là những gì tôi muốn thực hiện”.
Chính phủ phải tổ chức bầu cử bổ sung tại Eden-Monaro sau khi dân biểu đương nhiệm Mike Kelly tuyên bố từ chức vì lý do gia đình và sức khỏe.
Ông Mike Kelly, năm nay 60 tuổi, tốt nghiệp luật tại Đại học MacQuarie nhưng gia nhập quân đội vào năm 1987 rồi giải ngũ năm 2007 với cấp bậc Đại tá Cục trưởng Cục Quân pháp.
Ông đã tham gia nhiều cuộc chiến tại Somalia, East Timor, Bosnia và Iraq và thời gian tại đây, từng phải nhiều lần chịu đựng tình trạng mất nước, dẫn đến bệnh suy thận và đau khớp hiện tại, là lý do khiến ông từ chức.
Sau khi giải ngũ năm 2007 ông ứng cử vào đắc cử, từng làm thứ trưởng nhiều bộ (Parliamentary Secretary) như Thủy Cục, Canh Nông, Thiết bị Quốc phòng.
Năm 2013 ông bị đối thủ Peter Hendy đánh bại và mât ghế dân biểu, trở thành cố vấn của lãnh tụ đảng Bill Shorten. Tháng Bảy năm 2016 ông ta đánh bại ông Hendy để lấy lại vùng Eden-Monaro.
Điều này được giới bình luận chính trị gọi là chiến lược “nhà kho” (warehousing), tức tạo đất dụng võ cho các chính trị gia thất cử để mùa sau tiếp tục ứng cử. Chiến lược này đã được cả hai đảng áp dụng mà bằng chứng là năm 2016 Hendy trở thành làm cố vấn cho nguyên lãnh tụ Malcolm Turnbull. Cũng giống như ông Wayne Swan, từng là tổng trưởng kinh tế của Lao Động, đã được nguyên lãnh tụ Lao Động Kim Beazley bổ làm cố vấn sau khi thất cử tại vùng Lilley ở Queesland vào năm 1996. Sau đó trong cuộc bầu cử năm 1998 ông Swan lấy lại vùng này.
Cần nhắc lại là ngày 5.5.2020 nguyên Bộ trưởng Giao thông NSW Andrew Constance tuyên bố sẽ từ chức và rời bỏ Nghị viện tiểu bang để nhảy vào chính trường liên bang, ứng cử dân biểu liên bang vùng Eden-Monaro.
Quyết định này gây chú ý vì đầu năm nay ông đã nổi lên như là người mạnh miệng phê phán cách ứng phó của Thủ tưóng Scott Morrison trong vụ cháy rừng. Ông Constance suýt bị cháy mất nhà tại vùng Malua Bay ở vùng Nam NSW trong trận cháy rừng này và đã tỏ vẻ giận dữ khi ông Morrison đến đây mà không thèm “báo cho ông một tiếng”.
Tuy nhiên chỉ ngay ngày hôm sau thì ông Constance rút lui, sau khi bị Phó Thủ hiến NSW John Barilaro gièm pha. Lúc đó tờ The Daily Telegraph đăng một bản tin, trong cho biết ông
Barilaro gọi ông là “cái l**” (c**t).
Tuyên bố với vẻ mặt thất vọng và chán nản, ông Constane thừa nhận là ông không thể phủ nhận rằng chuyện này đóng một vai trò ý nghĩa trong quyết định rút lui!
Cùng ngày, cựu Thủ tướng Tony Abbott cũng đã lên tiếng bác bỏ tin đồn cho rằng ông sẽ ra ứng cử tại vùng Endo-Monaro, gọi đó là tin “bull-shit”!
Tuần trước, ngày 3.7.2020 Cảnh sát liên bang (AFP) đã bắt và truy tố một người đang ông với cáo buộc gởi hàng loạt email đến cử tri vùng Eden-Manora để dèm pha và mạ lỵ bà Kristy McBain.
Nghi can này 32 tuổi, ngụ tại vùng Blacktown, đã diễn tả bà McBain dủ thứ chuyện, trong đó có chuyện bà ta bị bệnh Covid-19.
AFP bắt đầu điều tra sau khi nhận tin báo của AEC vào ngày 10.6.2020.